پارابن چیست و چه کاربردی دارد؟

لوازم آرایشی و بهداشتی، برای زیبایی و مراقبت از پوست، کاربرد دارند، اما نمی‌توان گفت، همه محصولات زیبایی برای پوست مفید هستند، مواد شیمیایی و نگهدارنده موجود در لوازم آرایشی و بهداشتی، جز غیرقابل انکار، در ترکیبات مواد آرایشی هستند، که برای پوست، نمی‌توانند مفید باشند.

افرادی که به زیبایی و سلامت خود اهمیت می‌دهند، با پارابن آشنایی دارند. پاربن، جزئی از ترکیبات، محصولات آرایشی و بهداشتی است، که به عنوان نگهدارنده استفاده می‌شود. بسیاری از مصرف کنندگان محصولات زیبایی معتقدند، که پارابن به پوست و زیبایی آن، آسیب می‌زند. 

پارابن چیست؟

پارابن‌ها، مواد شیمیایی رایج، در محصولات آرایشی و بهداشتی هستند، که به دلیل خواص آنتی باکتریالی و جلوگیری از رشد باکتری‌ها، به عنوان مواد نگهدارنده به محصولات آرایشی و بهداشتی، اضافه می‌شوند. پارابن‌ها، عمر محصولات آرایشی و بهداشتی را افزایش می‌دهند، به همین دلیل محصولات ارگانیک و طبیعی، عمر کوتاهی دارند، زیرا فاقد پارابن هستند. تحقیقات نشان می‌دهد، که ۸۵ درصد محصولات آرایشی و بهداشتی، دارای پارابن هستند و علت آن، قیمت کم و موثر بودن آن، در افزایش عمر محصولات است.

پارابن‌ها، در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند صابون، شامپو، مرطوب کننده‌ها، کرم پودرها و… یافت می‌شوند. تولید کنندگان این محصولات، برای افزایش طول عمر و محصولات و جلوگیری از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها، از این ماده استفاده می‌کنند، پس پارابن، می‌تواند مفید هم باشد.

پارابن انواع مختلفی دارد و روی بسته بندی لوازم آرایشی، مشاهده می‌شود:

• متیل پارابن   
• پروپیل پارابن
• ایزوبوتیل پارابن
• اتیل پارابن
• بوتیل پارابن

از متیل پارابن و بوتیل پارابن، به عنوان مواد ضد میکروبی و محافظت کننده، در شامپوها نیز استفاده می‌شود. شامپوها، محصولاتی حاوی آب و مواد مایع هستند و مستعد رشد و تکثیر آلودگی‌ها و میکروب‌ها هستند، بنابراین، اضافه کردن پارابن، به ترکیبات این محصول، جز واجبات است. پارابن‌ها، حدود ۸۵ سال پیش، کشف و شناخته شدند و به سرعت، به یکی از پرطرفدارترین مواد نگهدارنده‌ها تبدیل شدند. دئودورانت‌ها و ضد تعریق‌ها، حاوی مقدار زیادی پارابن هستند.

پروپیل پارابن، یکی از مواد شیمیایی پرکاربرد است، که به طور گسترده، به عنوان مواد نگهدارنده در محصولات آرایشی، غذایی، دارویی، بهداشتی و… استفاده می‌شود، این ترکیب خاصیت ضد میکروبی دارد. این ماده، به صورت طبیعی در بسیاری از گیاهان و حشرات یافت می‌شود، اما به شکل مصنوعی نیز قابل تولید است.

پروپیل پارابن، سمیت بسیار کمی دارد، درنتیجه عوارض آن نیز کم‌تر است و در مواد و محصولات مختلفی مانند پاک کننده‌های صورت و پوست، مرطوب کننده‌ها، ضد آفتاب‌ها، ژل‌های اصلاح، خمیر دندان‌ها و لوازم آرایشی، به خصوص محصولاتی که حالت مایع دارند و دارای آب هستند مانند شامپوها و نرم کننده‌ها، یافت می‌شود. در صنایع غذایی نیز، از این ماده برای طعم و رنگ مواد غذایی استفاده می‌شود، علاوه بر آن، در تولید مواد غذایی کنسرو شده یا بسته بندی شده، از این ماده برای از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌های احتمالی، استفاده می‌شود.

بدون شک، بسیاری از افراد به سلامتی و زیبایی پوست خود، اهمیت می‌دهند ، اگرچه، مقدار پارابنی که در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود، بسیار ناچیز است، اما حدود ۶۰ درصد از هرچیزی که روی پوست خود می‌مالیم و استفاده می‌کنیم، حاوی پارابن است و جذب پوست می‌شود، بنابراین، لازم است در مصرف این گونه محصولات، دقت و حتیاط لازم لحاظ شود.

درسال‌های اخیر، محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک و طبیعی ساخته می‌شود، که فاقد پارابن و مواد نگهدارنده است، اما عمر کوتاهی دارند، اگر نسبت به مصرف محصولات زیبایی، حساس هستید و تمایل دارید، محصولات فاقد پارابن استفاده کنید، محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک، گزینه خوبی برای شما است.

استفاده از محصولات فاقد پارابن، مزایا و فواید بسیاری برای پوست دارد و به زیبایی و سلامت پوست، کمک می‌کند، زیرا دلیل استفاده از محصولات زیبایی و پوستی، افزایش سلامت پوست و درمان بیماری‌های پوستی است. این گونه محصولات به گونه‌ایی طراحی شده‌اند، که به لایه‌های زیرین پوست نفوذ می‌کنند و جذب پوست می‌شوند، پارابن‌ها نیز به این صورت، جذب بافت‌های پوست خواهند شد و مشکلاتی را برای پوست، به همراه خواهند داشت.

امروزه، شرکت‌ها و برند‌های زیادی، به تولید و ساخت محصولات فاقد پارابن روی آورده‌اند، اما به دلیل آن‌ که، قیمت تمام شده محصول، بالاتر می‌رود و زمان بیشتری برای تولید نیاز است، محصول فاقد پارابن، با استقبال زیادی مواجه نشده است.

پارابن‌ها، تنها برای پوست و انسان، مضر نیستند، بلکه، برای محیط زیست نیز، مشکلاتی به همراه دارند. پارابن‌ها، از طریق محصولات مصرفی ما، به فاضلاب راه پیدا می‌کنند و به طبیعت و گیاهان، آسیب جدی وارد می‌کنند.

پارابن‌ها، از روش‌های مختلف، می‌توانند موجب بیماری‌ها و مشکلات پوستی شوند، از سوزش و التهابات پوستی گرفته، تا روزاسه، اگزما و سایر حساسیت‌های پوستی. پارابن‌ها، اگر بیش از حد جذب پوست شوند، می توانند مشکلاتی را به همراه داشته باشند، بنابراین، برای حفظ سلامت پوست و زیبایی آن لازم است، که مصرف مواد آرایشی را به حداقل برسانید. 

با وجود عوارضی که پارابن برای پوست و بدن انسان دارد، اما جای نگرانی نیست، زیرا پارابن موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی با کیفیت، بسیار اندک است، درواقع، پارابن با درصد بسیار کمی برای محصولات آرایشی و بهداشتی لازم است، البته دانشمندان، هر روزه به دنبال جایگزین بهتری به عنوان نگهدارنده هستند، که عوارض کم‌تری نیز داشته باشد.

پارابن به چه علتی، در لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود؟

• قیمت پایین
• عدم تاثیر بر روی رنگ محصولات
• عملکرد مناسب و متناسب با PH پوست
• مقاومت در برابر هیدرولیز شدن
• حفظ پایداری محصول در دماهای مورد نیاز
• پایداری مناسب در برابر شرایط محیطی و خارجی

موارد بالا عواملی هستند، که باعث می‌شوند در محصولاتی مانند شامپو، صابون، مرطوب کننده‌ها و لوسیون‌ها، از پارابن به عنوان نگهدارنده استفاده شود، معمولا از دو یا سه نوع پارابن، به عنوان نگهدارنده استفاده می‌شود، این ترکیبات، عملکرد و متابولیسم باکتری‌ها و قارچ‌ها را مختل کند و به این صورت، مانع رشد و تکثیر عوامل بیماری‌زا می‌شود.

سوال بسیاری از خانوم‌‌ها این است، که آیا پارابن موجود در مواد آرایشی و بهداشتی، موجب سرطان سینه خواهد شد؟ در جواب باید گفت، بررسی‌های صورت گرفته توسط انجمن سرطان آمریکا و سازمان غذا و دارو، نشان می‌دهد، که در حال حاظر سطح پارابن موجود در مواد آرایشی، بسیار ناچیز است و نمی‌تواند خطرناک باشد، اما تماس طولانی مدت متیل پارابن با گیرنده‌های استروژنی، در سلول‌های سالم و غیرسرطانی، موجب تحریک این سلول‌ها و تکثیر غیر طبیعی آن‌ها می‌شود. هم‌چنین پارابن‌ها، به خصوص بوتیل پارابن، تعادل هورمون‌های جنسی را به هم می‌زند و موجب، تغییر رفتار جنسی می‌شود.

پارابن‌ها، روی هورمون‌های مردانه نیز تاثیر می‌گذارد، تحقیقات نشان مي‌دهد، که پارابن‌ها، روی تعداد و حرکت اسپرم‌های مردانه، اثر منفی می‌گذارد. سلول‌های تولید کننده کراتین در پوست، موجب جوان‌سازی و شادابی پوست می‌شوند، تماس طولانی مدت با پارابن، توانایی تکثیر این سلول‌ها را کاهش می‌دهد و در پیری زودرس پوست، موثر است.

کاربرد پارابن چیست؟

نوع استفاده از پارابن و تنوع آن در محصولات آرایشی و بهداشتی مختلف، بسیار گسترده و غیرقابل انکار است. پارابن‌ها را می‌توانید، در انواع و اقسام شامپوها، نرم کننده‌ها، مرطوب کننده‌ها، خمیر دندان‌ها، دئودورانت‌ها، ژل و فوم‌های شستشو، پاک کننده‌ها، ژل‌های حالت دهنده و … پیدا کنید، پارابن طول عمر محصولات را بیشتر می‌کند و مدت زمان بیشتری، می‌توانید از آن استفاده کنید، علاوه بر آن، تمام انواع پارابن‌ها، خاصیت ضد میکروبی دارند و آلودگی‌ها و باکتری‌ها را نابود می‌کنند، این موضوع، در محصولاتی که دارای مقدار زیادی آب هستند و حالت مایع دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

پارابن، به صورت گسترده در محصولات دارویی موضعی مانند پمادها و مواد تزریقی مانند آمپول‌ها، استفاده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد، که بیش از ۸۰ درصد از محصولات آرایشی و بهداشتی، دارای پارابن هستند.

این ترکیبات و نمک‌های موجود در آن، خاصیت ضد باکتری دارند و میکروب‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برند. از این ماده، به عنوان نگهدارنده مواد غذایی نیز استفاده می‌شود. پارابن‌ها، انواع مختلفی دارند، پروپیل پارابن بیشتر از متیل پارابن، خاصیت ضد میکروبی دارد و فعال‌تر است. همه پارابن‌های موجود در محصولات صنعتی، به صورت مصنوعی تولید می‌شوند، اگرچه برخی از آن‌ها، در طبیعت نیز یافت می‌شوند.

هر شخصی، اگر مواد تشکیل دهنده لوازم آرایشی خود را مانند سایه و خط چشم را مطالعه کند، خواهد دید که عنصر رایج در ترکیبات آن، پروپیل پارابن است، این موضوع نشان می‌دهد، که از پروپیل پارابن، به طور وسیع در محصولات آرایشی، استفاده می‌شود. این عنصر به رنگ سفید و بلورین است، مثل دانه‌های شکر و در سراسر جهان، از پروپیل پارابن در ساخت لوازم آرایشی، استفاده می‌شود.

اکثر مواد آرایشی مانند سایه چشم، مداد ابرو، خط چشم، ریمل و … حاوی پروپیل پارابن است، اگر شما فردی هستید، که نسبت به انتخاب مواد آرایشی، از خود حساسیت نشان می‌دهید، می‌توانید، فقط یک یا دو محصول، که حاوی پارابن است، انتخاب کنید یا سعی کنید، از محصلاتی که فاقد هرگونه پارابن است، استفاده کنید، که در این صورت، تنوع محصولات آرایشی پایین می‌آید و انتخاب سخت خواهد شد، علاوه بر آن، محصولات فاقد پارابن، یا محصولات ارگانیک، عمر کوتاهی دارند و باید به سرعت، تعویض شوند.

ماده نگهدارنده شامپوها و ژل‌های شستشو نیز، پارابن است. این گونه محصولات حاوی مقدار زیادی آب هستند و می‌توانند، مستعد رشد و تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌ها باشند، به همین دلیل از پارابن در ترکیبات این محصولات استفاده می‌شود، تا با خاصیت ضد میکروبی خود، مانع از رشد میکرو ارگانیسم‌ها شود.

پارابن، به عنوان مواد نگهدارنده دئودورانت‌ها، لوسیون‌ها، رژلب‌ها، کرم پودرها، اسکراب‌ها و… مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما علت این که پارابن‌ها، به طور گسترده کاربرد دارند، چیست؟ علت آن است، که این ماده، بسیار ارزان بوده و به راحتی، تولید می‌شود، علاوه بر آن، با افزایش ماندگاری محصولات، رضایت مصرف کننده را جلب می‌کند. 

پارابن‌ها، علاوه بر آن که، در محصولات آرایشی و زیبایی یافت می‌شوند، می‌توانند در محصولات غذایی و دارویی نیز وجود داشته باشند. برخی از مواد غذایی آماده و کنسرو شده مانند نوشابه، سس، ژله، مربا و… حاوی پارابن هستند، پس اگر می‌خواهید، زندگی سالم و به دور از پارابن داشته باشید، به برچسب‌های روی بسته بندی محصولات، توجه کنید.

برخی از محصولات مراقبت از مو نیز مانند ماسک موها، ژل‌های حالت دهنده، اسپری‌های نرم کننده و محصولاتی که فرآورده آن‌ها آب است، حاوی پارابن هستند، زیرا برای دوام و ماندگاری بیشتر، به مواد نگهدارنده و پارابن‌ها نیاز دارند.

استفاده مداوم و بیش از حد، از محصولاتی که دارای پارابن هستند، می‌تواند عوارض و مشکلاتی به همراه داشته باشد، که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• پارابن‌ها، می‌توانند به عمق پوست نفوذ کرده و با تخریب لایه‌های زیرین پوست، به آن آسیب جدی وارد کنند، از این آسیب‌ها می‌توان به سوزش، خارش، التهاب و حساسیت‌های پوستی اشاره کرد.
• پارابن‌ها، به پوست جذب شده و از این طریق، به جریان خون منتقل می‌شوند.
• تحقیقات نشان می‌دهد، که در ادرار انسان، پارابن سالم و متابولیزه نشده وجود دارد، این بدان معناست، که بدن انسان نمی‌تواند مواد شیمیایی را از بین ببرد و آن‌ها را از طریق ادرار، دفع می‌کند.
• بعضی پارابن‌ها، پتانسیل استروژنی دارند، یعنی می‌توانند مثل استروژن عمل کنند، این مواد شیمیایی، با افزایش تولید استروژن، سبب تکثیر غیر طبیعی سلول‌هایی می‌شوند، که در سرطان به خصوص سرطان سینه، نقش دارند.
• برخی پارابن‌ها، پتانسیل ضد آندوژنی دارند یعنی رفتار و عملکرد آندوژن را تقلید می‌کنند، این عمل باعث می‌شود، تعادل هورمون‌های بدن به هم بریزد و فرد دچار، اختلالات هورمونی شود.
• برخی از پارابن‌ها، در تماس طولانی مدت با پوست، باعث تکثیر و رشد دو برابری و غیر عادی سلول‌ها می‌شوند و می‌توانند، با ایجاد سرطان مرتبط باشند.

کلام آخر:

اگر پارابن‌ موجود در محصولات مراقبت از پوست و مو، موجب نگرانی و اضطراب شما شده است، می‌توانید از محصولات فاقد پارابن و طبیعی استفاده کنید، اما به یاد داشته باشید، که پارابن موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی، بسیار ناچیز است وتنها، تماس طولانی مدت و بیش از حد با آن‌ها، می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد، وگرنه، پارابن‌ها جنبه‌های مثبت و مفیدی نیز دارند.